Doç. Dr. Zeliha Tekin – İnsanın Kamil Olma Yolculuğu

Doç. Dr. Zeliha Tekin – İnsanın Kamil Olma Yolculuğu

Rumi’nin Mesnevisinin ilk on sekiz beytinin odak noktası “ney” dir. Ney, kâh şikâyet eder kâh ayrılıkları, hüznü ve aşk ateşinin düştüğü durumu anlatır. Ham kişi, pişkinin halinden anlamaz. Bu on sekiz beyitte anlatılan ney aslında “İnsan-ı Kamil’dir.” Kamış tarlasından kesilen kamışlar, gölgede havalandırılarak iki-üç yıl kurumaya bırakılır. Kuruyan kamış yapraklarından ve budaklarından temizlenir ve ısı yardımıyla eğri olan yerleri düzeltilir. Daha sonrasında yapılacak olan neyin uzunluğuna göre kamış kısaltılır. İçi, uzun açkı aletleriyle açılır, perdeleri hesaplanır ve perdeler açılır. Açılan perdelerin içleri çeşitli bıçaklar ve zımparalar yardımıyla temizlenir. Ney yağlandıktan sonra akordu yapılır, parazvaneleri takılır ve son kez akort kontrolü yapıldıktan sonra, neyi üfleyecek kişinin eline göre aşiyan adı verilen arka perde açılır. Son kontrollerden sonra, tornada çekilmiş olan ve temiz ses elde etmek, dudaklarda yırtılmayı önlemek amacıyla takılan başpare neye bindirilir. Ney yapım ustası neyin ses ayarını yapar, şayet ayar tutmamışsa milim hesabı yaparak kamıştan bir parça kesilir ve seslere tekrar bakılır. Anlaşıldığı üzere, neyin yapımı epeyce meşakkatlidir. Bu yüzden devlet adamı ve yazar Abidin Paşa neyin insana benzetilme sebebini şöyle açıklar: “Ney kesilmeden önceki kamışlık döneminde daima büyür ve hayat bulur. İnsanın ruhu da susuz kalmış kamış gibidir. Ruhlar aleminde manevi lezzetleri tadarken, acımasız dünyaya geldiğinde bu lezzetlerden mahrum kalır ve kurur. Ney’in sesi, dinleyenleri mest eder, aşklarını artırır. Arif olan kişi da hikmet dolu sözlerle insanların aşkını çoğaltır. Neyin içinde yalnızca aşk üfürüğü ile doludur ve kendi kendine aşıkane ses çıkaramaz, neyzenin nefesine muhtaçtır. Arif olan insanın da içi Allah aşkı ile doludur ve feyz verici bir nefesle yaşar. Evet neyin yolculuğu tıpkı insanın kâmil yolculuğu gibidir. Kâmil, tam olan demektir. Kâmil, bilgili kimsedir. Kamilin yolculuğunda sabır vardır, acı vardır, ateşe atılma vardır ve nihayetinde arınma vardır. Kâmil insanın sözleri tıpkı Yunus Emre’nin dergâha taşıdığı odunlar gibi dosdoğrudur, dümdüzdür.

Kendi hakikatinizi tanımanız dileğiyle…

Doç. Dr. Zeliha Tekin

Akademisyen-Yazar