Ege Üniversitesi Kağıt ve Kitap Sanatları Müzesi

Ege Üniversitesi Kağıt ve Kitap Sanatları Müzesi, dünya kültür tarihinin son 2000 yılının vazgeçilmez demirbaşları kağıt ve kitabın uzun soluklu yolculuğunu farklı kültürlerden örneklerle ziyaretçilere sunmaktadır. Bilgi ve görselleriyle her eğitim düzeyindeki öğrencilere seslenen müze, Türkiye’de ilk olmasının yanı sıra, konunun bu boyut ve zenginlikte ele alındığı bir üniversite müzesi olarak da uluslararası alanda benzersiz konuma sahiptir. Kağıt ve Kitap Sanatları Müzesi, 12 Aralık 2012’de Ege Üniversitesi’nde açılmıştır.

Ege Üniversitesi’ne bağlı eski Levanten köşklerinden 19. yüzyılın Ballian Konutu’nda kurulmuştur. İçinde bir sanat galerisi de bulunan müzede 1000’e yakın obje kişi, kurum ve sanatçıların bağışlarıyla bir araya getirilmiştir. Kağıdın üretiminden, sanat eserine vardığı noktaya kadar çok çeşitli aşamalardan örneklerin sergilendiği müzenin giriş katında el yapımı kağıt üretimi demo odası, organik yazı malzemeleri, dünya renkli kağıtları, günümüz renkli kağıt sanatçıları, modern kağıt sanatı bölümleri; üst katında ise kitap sanatları, exlibris, matbaa, sanatçı kitapları, çocuk kitapları, kitap biçimleri, kitaplardaki ustalar, baskı teknikleri, minyatür kitaplar ve tipografi bölümleri yer almaktadır.

Müzenin ikinci katında yer alan En sevdiğim ve beni çoçukluğuma götüren bölüm çocuk kitapları bölümü .

Çocuk Kitapları :

Resimleri sanatçılarca çocukların yaşları ve algarına göre vurgulanan iki boyutlu ve üç boyutlu kitaplardır.Çocuk kitaplarını resimleyen sanatçılar hayal güçleriyle çocukların sanatla büyümesine katkıda bulunma, estetik değerleri vurgulama, tüm sanatların temeli olan doğayı keşfetme , değerini anlama , günümüzün şiddet ortamına karşı koyma ve çocukları görsel sanatların ve edebiyatın estetiği ile tanıştırarak onların yaşamlarını renklendirme amacını taşırlar.

Organik Yazı Malzemeleri: Eski çağlardan beri taş, kil, ağaç kabuğu, yaprak, deri, metal, tahta ve mum gibi bir çok malzeme yazı malzemesi olarak kullanıldı. Ancak dünya kültür tarihinin son 5000 yılına damgasını vuran en önemli organik yazı malzemeleri papirüs, parşömen ve kağıttır. Bu bölümde konunun tarihsel ve teknik boyutunu açıklayan panoların yanı sıra orijinal objeler bulunmaktadır.

Dünya Renkli Kağıtları: Kağıt, kültürün devamlılığı amacıyla bilgi iletme işlevinin ötesinde, 15. yüzyıldan günümüze, dünyanın değişik kültürlerinde bir çok teknikle renklendirilmiş, süslenmiş ve değişik amaçlar için kullanılmıştır. 17. yüzyıldan günümüze 126 orijinal renkli kağıdı içeren bu bölümde, dünyada bir müzedeki en büyük renkli kağıt koleksiyonu yer almaktadır.

Günümüz Renkli Kağıt Sanatçıları: Beş yüzyıldan beri zanaatkarlar tarafından kullanılmış olan geleneksel kağıt renklendirme teknikleri günümüzde sanatçılarca yaşatılmaktadır. Bu tekniklere alışılmış uygulamaların dışında yorumlar getirerek renkli kağıdı sanat eseri olarak gören sanatçıların eserleri bu bölümde sergilenmektedir.

Modern Kağıt Sanatı: Günümüzde “Paper Art” sanatsal el yapımı kağıdın değerini ve sanatsal gücünü ortaya koyarak bir eserin sadece renk ve biçimi ile değil malzemesi ile de ön plana çıkabileceğini göstermiştir. Bu bölümde dünyanın pek çok ülkesinden çoğu IAPMA (The International Association of Hand Papermakers and Paper Artists) üyesi sanatçıların eserleri bulunmaktadır.

Kitap Sanatları: Batıdan Uzak Doğu’ya birçok kültürde “güzel yazı” veya İslam dünyasında Hat, yüzyıllardan beri en önemli kitap sanatı olarak varlığını sürdürmüştür. Güzel hat örneklerinin yanı sıra, el yazmalarını veya güzel yazıları altın kullanarak süsleme sanatı olan Tezhib, kitap resmi sanatı olarak gelişen Minyatür ve ince kağıt oymacılığı Katı’nın iki ve üç boyutlu örnekleri sergilenirken; kamış kalem, tüy kalem, divit ve makta gibi yazı malzemeleri de bu bölümde görülmektedir.

Exlibris: Exlibris, kitabın sahiplik belgesi olarak tanımlayabileceğimiz, üzerinde kitap sahibinin ismi ile resim veya tipografik öğelerden oluşan, kitap kapağının içine yapıştırılan küçük boy, özgün grafik çalışmalardır. “…nın kitaplarından”, “…nın kitaplığından” anlamına gelen Exlibris, Latince kökenli bir kelime olup Türkçede de kullanılmaktadır. Bu bölümde dünyanın çeşitli ülkelerinden yaklaşık 150 adet Exlibris sergilenmektedir.

Etiyopya Büyü Rulosu

Yaklaşık olarak : 1880 yılına aittir.Kırmızı siyah renklerle yazılmış metin ve resim içeren orjinal parşomen rulo kitap .Etiyopya Büyü Ruloları eski dönemlerden beri din adamları tarafından hazırlanır,felaketlere ,hastalığa ,kötü ruhlara ve korkuya karşı muska olarak kullanılırdı. 9 cm genişliğınde , 1 veya iki hayvan uzunluğundaki bu rulolar iple bağlanır, biyunda veya belde taşınırdı.

Matbaa: Johannes Gutenberg 15. yüzyılın ortalarında hareketli kurşun harfleri dizerek kitap baskısını gerçekleştirerek dünya kültürünün en önemli başarılarından birisine imza atmıştır. İlk Türk matbaası ise İbrahim Müteferrika tarafından 1727 yılında faaliyete geçmiştir. Bu bölümde Gutenberg Matbaası’nda basılan orijinal inkunabel sayfası, Mütefferika Matbaası’nda basılan orijinal Vankulu Lügatı, değişik baskı örnekleri ve matbaa tekniğini anlatan objeler yer almaktadır.

Sanatçı Kitapları: Sanatçı kitapları, kitabın sanat objesi olarak ele alındığı ve çoğu zaman sanatçı tarafından yazılan, resimlenen, basılan, ciltlenen ve imzalanarak sınırlı sayıda yayımlanan özgün çalışmalardır. Bu bölümde yurtiçinden ve yurtdışından sanatçıların özgün eserlerini görmek mümkündür.

Çocuk Kitapları: Müzede, gerek yurt içinden gerek yurt dışından, çocukların ilgisini çekecek üç boyutlu kitaplar (Pop-Up kitap) yer almaktadır. Ülkemizdeki okul öncesi kitapların hazırlanmasında öncü olan Can Göknil’in, öykü ve resimleriyle hazırladığı ilk kitaplar ve sanatçının diğer yıllara ait çocuk kitapları da bulunmaktadır.

Kitap Biçimleri: Kitap bugünkü şeklini alana kadar birçok aşamalar geçirmiştir. Orijinalleri müzede sergilenen ağaç kabuğu kitap, rulo kitap, mumlu yazı tahtası ve günümüz kitap biçiminin atası Codex bu aşamalardan yalnızca birkaçıdır. Türk ve İslam dünyasından klasik cilt örneklerinin yanı sıra, bu bölümde alışılmadık cilt örneğiyle Salvador Dali’nin bir kitabı da sergilenmektedir.

Kitaplardaki Ustalar: İçinde sanatçıların orijinal eserlerine yer veren kitapların kimisi doğrudan sanatçı tarafından basılmış, kimisi ise baskı aşamasında sanatçının kontrolünde baskı atölyelerinde yaptırılmıştır. Bu bölümde Matisse, Picasso, Miro, Chagall, Dubuffet, Kandinsky, Hans Arp, Otto Dix, Renoir, Manet’nin özgün baskılarını içeren eserler sergilenmektedir.

Baskı Teknikleri: Desen veya resmin metal, ahşap, taş, muşamba veya başka bir malzeme kullanılarak mekanik yöntemlerle çoğaltılarak basılması işlemidir. Bu bölümde Ağaç Baskı, Bakır Gravür, Leke Baskı (Akuatint), Ağaç Gravür, Çelik Gravür, Litografi (Taş Baskı), Linol Baskı, Serigrafi orijinal örnekleri sergilenmektedir.

Minyatür Kitap: Minyatür kitaplar tasarımı ve tipografisi, boyutuna uygun olarak düzenlenmiş olan küçük boyutlu kitaplardır. Genel olarak 7.62 x 7.62 cm (3×3 inch)i geçmeyen kitaplar minyatür kitap olarak kabul edilir. Dünyanın en küçük kitabının da sergilendiği vitrinde değişik ülkelerden minyatür kitap örnekleri ve ayraçlar görülmektedir.

Tipografi: “Harflerle yazmak” (typos: figure/harf, graphein: yazmak) olarak çevrilen Yunanca kökenli Tipografya, baskı tekniğinde harf, resim ve sembollerin sanatsal ve deneysel kompozisyonlarla ifade edilmesi anlamına gelmektedir. Bu vitrinde konuyla ilgili orijinaller sergilenmektedir.

Müzenin bahçesinde Dr. Hilmi Kumcuoğlu adına ailesi tarafından yapılan bağışlarıyla Yrd. Doç. İlker Yardımcı tarafından yapılan “Lirik İleti” adlı heykeli yer almaktadır.
Müzenin ücreti :
Tam: 10 TL
Öğrenci: 5 TL
Ege Üniversitesi Öğrencisi, Personeli ve Mezunu: 2.5 TL

Öğrenci Grupları (öğrenci grubuyla gelen öğretmen de dahil): 5 TL

Müze Asker, Polis, Şehit ve Gazi Ailesi, Engelli ve 65 Yaş Üstü: Ücretsiz.

Müzenin Adresi : Gençlik Caddesi No: 4, 35100 Bornova – İzmir
Müzenin irtibat telefonları 0232 374 59 31 – 0 232 311 25 01
E-posta: kksm@mail.ege.edu.tr.

Web:http://www.kksm.ege.edu.tr
Müze :
Pazar ve Pazartesi günleri hariç, 10.00 – 16.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
1.Fotoğraf Müze Binası
2.Fotoğraf : Dünyanın en Küçük Kitabı
3.4.Fotoğraf Çocuk Kitapları
5.Müze İçerisinden Görünümler
Kaynak : Ege Üniversitesi Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı.

Kaynak : Ege Üniversi Basın ve Halkla İlışkiler.

Kaynak : Ege Üniversitesinin Kağıt ve Kitap Müzesi

Ege Üniversitesi Kağıt ve Kitap Sanatları Müzesi Sorumlusu Seda Ağırbaş Hanım’a teşekkür ederim.

Araştırmacı Yazar Gezgin Nuri Özmut.
Başkent Haber İmtiyaz Sahibi Nuri Şahin bey’e teşekkür ederim.